Czym jest ocena ryzyka zawodowego i kto powinien ją przeprowadzać?

W każdym środowisku pracy występują różnego rodzaju zagrożenia i czynniki szkodliwe. Ich obecność zależy od szeregu czynników – w tym m.in. maszyn działających na wybranych stanowiskach, stosowanych w danym zakładzie środków chemicznych, jak i ogólnych uwarunkowań obiektów. Wszystkie te elementy składają się na ostateczną ocenę ryzyka zawodowego. Czym ona jest? Kto jej dokonuje? O kwestiach tych piszemy w tym artykule. Zachęcamy do lektury.

Ocena ryzyka zawodowego – podstawowe informacje

By powiedzieć więcej o ocenie ryzyka zawodowego, trzeba wyjaśnić termin „ryzyko zawodowe”. Tak określa się prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń, wynikających z wykonywania określonej pracy. Wiąże się z nim niekorzystne skutki zdrowotne dla pracowników przez ekspozycję na określone zagrożenia i czynniki szkodliwe, występujące w danym środowisku lub ze względu na charakter samych obowiązków.

Z tego wynika zatem, że oceną ryzyka zawodowego jest zarówno proces analizowania ww. niebezpieczeństw, jak i rezultat tych prac. Na tej podstawie wyodrębnia się aspekty zagrażające pracownikom działającym na określonych stanowiskach i wskazówki mające na celu obniżenie prawdopodobieństwa wystąpienia wypadków czy zmniejszenie wpływu negatywnych czynników na zdrowie zatrudnionego.

Więcej o zasadach oceniania ryzyka zawodowego i metodologii tego procesu piszemy w dalszej części artykułu.

Cel i korzyści oceny ryzyka zawodowego

Podstawowym celem przeprowadzenia analizy jest ograniczenie ryzyka zawodowego. Innymi słowy – w ten sposób można zniwelować lub zlikwidować pewne zagrożenia u podstaw. Dzieje się to m.in. przez dostosowanie stanowiska pracy oraz procesów zachodzących w danym miejscu, do możliwości i potrzeb pracownika. Obejmuje to np.:

• zamontowanie osłon przy pracujących częściach ruchomych,

• użytkowanie elementów ochronnych, zarówno osobistych, jak i ochrony zbiorowej,

• wymianę starych lub technologicznie przestarzałych maszyn na nowocześniejsze,

• zmianę dotychczasowo stosowanych substancji niebezpiecznych na mniej zagrażające zdrowiu lub życiu.

Ważnym czynnikiem, zwiększającym ochronę przed takimi zagrożeniami czy czynnikami niebezpiecznymi są też wstępne szkolenia BHP dla pracowników (także przez Internet), jak i okresowe kursy. Więcej o ich znaczeniu dowiesz się poniżej.

Jakie korzyści płyną z dokonania oceny ryzyka zawodowego? Przede wszystkim dzięki temu można skutecznie zredukować prawdopodobieństwo wystąpienia wypadków. Prawidłowo wykonana analiza również umacnia prawnie pozycję pracodawcy w przypadku, jeśli pracownik odniesie uszczerbek na zdrowiu w wyniku nieprawidłowego wykonywania obowiązków (przykładowo – jeśli zatrudniony nie przestrzegał norm w sytuacji, gdy zatrudniający zadbał o wykonanie wszelkich ciążących na nim zobowiązań związanych z BHP w zakładzie pracy).

Kto powinien przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego w firmie?

Prawo w tym zakresie nie wskazuje sztywno, kto powinien tego dokonać. Pewne wskazówki znajdują się w Polskiej Normie PN-N-18002 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. W myśl jej zapisów zadanie to może być wykonane przez zespół składający się m.in. z:

• pracodawcy,

• wyznaczonych do tego zadania pracowników.

Jednak można to również zlecić zewnętrznym specjalistom, np. firmie outsourcingowej, specjalizującej się w zakresie BHP. Istotne jest to, aby dokonać stosownej oceny na każdym istniejącym stanowisku danej firmy.

Jakie narzędzia i metod wykorzystuje się przy wykonywaniu oceny ryzyka?

Istnieją różne metody i narzędzia, pozwalające przeprowadzić tę procedurę. Ogólne wytyczne do niej można znaleźć m.in. w wyżej wspomnianej Polskiej Normie. Dokument ten, przykładowo informuje o podstawowych celach wykonania takiej oceny i zasadach jej przygotowania. Duże znaczenie ma przede wszystkim zidentyfikowanie zagrożeń i odróżnienie ich od wydarzeń (spowodowanych przez czynniki zagrażające).

Z kolei najpowszechniej stosowanym narzędziem pomocniczym w przygotowaniu oceny ryzyka zawodowego są tzw. listy kontrolne. Dostarczają one niezbędnych informacji o zagrożeniach, a także pomagają przeanalizować warunki BHP na podstawie zestawu odpowiednio zbudowanych pytań.

Znaczenie szkoleń BHP w procesie oceny ryzyka

Pełne bezpieczeństwo jest możliwe dopiero w sytuacji, gdy pracownicy mają stosowną wiedzę. Dlatego np. okresowe internetowe szkolenie BHP stanowi kluczowy element w dbaniu o ochronę przed wypadkami. W trakcie zajęć kursanci zdobywają m.in. wiedzę dotyczącą ryzyka zawodowego. Ważne, by pamiętać o osobach o specjalnych potrzebach. W naszej ofercie znajdziesz – przykładowo – kursy okresowego BHP dla pracowników w języku migowym. Już teraz sprawdź cennik pakietów szkoleniowych!

Jak AI może wpływać na bezpieczeństwo i higienę pracy?

Najczęstsze zagrożenia na budowie i jak im zapobiegać. Rola i znaczenie szkoleń BHP

Jakie są normy dźwigania w pracy w 2024?

Znaczenie szkoleń BHP dla funkcjonariuszy policji. Jak bezpieczeństwo wpływa na codzienną służbę?

Praca na mrozie ? co mówią przepisy BHP?